A more sustainable working world (NL)

The past year made us rethink the way we used to work. We’ve found our way around the home office and managed to stay productive nonetheless. From a temporary solution, remote work turned into common practice. People now know exactly what drives them to the office: added value in the form of social cohesion, space for creativity, personal development and wellbeing.

We believe the next task for architects will be to merge the physical and digital spaces into one synergetic whole for a better equipped and more sustainable working world.

This text was published in Dutch only.

Al jaren spraken we erover hoe geweldig het zou zijn om te werken waar en wanneer je wilt, thuis, op kantoor, of op reis. En lieten het daarbij. Bedrijven vreesden verlies van controle; wordt er wel gewerkt als medewerkers niet fysiek aanwezig zijn? Hoe geef je leiding zonder alles aan te sturen, op basis van vertrouwen?

Vorig jaar, gedwongen door de coronacrisis, deden we het ineens. Van de vergadertafel schakelden we schijnbaar moeiteloos over naar videobellen, kantoorkleding verruilden we voor thuispak om in de studeerkamer of aan de keukentafel de laptop open te klappen. We zagen dat werken inderdaad onderdeel kan zijn van een groter – slimmer - ‘ecosysteem’.

Dat ecosysteem kun je zien als een bos waarin we thuis en kantoor als bomen beschouwen. Recent onderzoek toont dat deze bomen met elkaar verbonden zijn via een ondergronds voedingsnetwerk van schimmeldraden. De Virtueel Particulier Netwerk- (VPN) en videobelverbindingen vanuit het thuiskantoor functioneren op soortgelijke wijze. Dit stelsel maakt het mogelijk om niet langer geworteld als bomen te werken, maar vrij als vogels soms in de ene boom te landen, en dan weer in de andere.

Die vrijheid is een verworvenheid die we moeten koesteren.

Dat na een jaar thuiswerken de roep klinkt om terug naar kantoor te mogen, toont dat het ecosysteem nog niet optimaal functioneert. De vervagende scheiding tussen werk- en privé kan stress geven, niet iedereen heeft een goede thuiswerkplek. We missen de verbondenheid met collega’s en het bedrijf. Maar als we straks massaal weer vijf dagen per week naar kantoor gaan, gooien we de baby met het badwater weg; de flexibiliteit om privé zaken thuis op te lossen, meer rust door minder reizen, minder files, luchtvervuiling en CO2-uitstoot.

Daarom moeten we ons richten op de obstakels die de bloei van het ecosysteem nog in de weg staan. Om te beginnen met de afstand en ongelijkheid die ontstaat tussen mensen die veel op kantoor zijn en zij die meer thuis werken. Hoe zorgen we dat zij gezien worden, en geven we mensen op verschillende locaties een gevoel van verbondenheid? Hoe bieden we mensen die thuis meedoen met een videovergadering dezelfde aanwezigheidsbeleving als collega’s die met elkaar in een vertrek zitten?

Een andere kwestie is de hyperefficiëntie van videobellen; we hoppen van de ene naar de andere vergadering, zonder het rustmoment van het reizen tussendoor. Ook missen we de informele ontmoeting, doordat iedereen minder tegelijk op kantoor is. Het praatje bij de koffieautomaat, waar spontaan ideeën ontstaan. Dit maakt het lastig om creatieve en innovatieve processen te organiseren op afstand met elkaar.

De oplossing begint met het beter benutten van de audiovisuele middelen die we al hebben. De ervaring van creativiteit en innovatie die ons naar het fysieke kantoor trekt, kun je ook in virtuele ontmoetingen integreren. VR leent zich bij uitstek om plekken voor verwondering te creëren; denk aan de werelden die we in games betreden, hoe groepen mensen elkaar in die spellen ontmoeten, en met elkaar samenwerken.

Als dit lukt, hebben we straks de keuze om thuis te werken, in de virtuele werkomgeving, of op het kantoor - dat er gelukkig nog steeds is. Maar omdat we niet allemaal tegelijk en voor alles daar naar toe hoeven, kunnen kantoren inkrimpen en hoeven we minder bij te bouwen. Het kantoor wordt veel meer een plek voor samenkomst en inspiratie. Dat betekent dat het compacter wordt, maar andere - meer - ruimtelijke kwaliteiten behoeft; daar ligt de grote transformatieopgave.

De te creëren meerwaarde schuilt in meer lucht voor ventilatie, maar ook in extra ruimte voor ontmoeting. Na een jaar van afstand houden, willen we niet meer op elkaar gepakt zitten, en dat hoeft ook niet. Na een jaar van ommetjes en wandelen in de natuur willen we meer planten binnen, en meer buitenruimte aan het kantoor. Tegenover het individuele werk dat we thuis doen, zoeken we verbinding met collega’s en het bedrijf: een kantoor dat uitstraalt waar de organisatie voor staat, met een diversiteit aan ontmoetingsruimtes.

Het is evident dat we als architecten de andere disciplines bij deze opgave nodig hebben: groenexperts, omgevingspsychologen en game-experts om avatars mee te ontwerpen voor het virtuele kantoor. Laten we onze creativiteit en innovatiekracht bundelen om op een nieuwe manier te kijken naar de mogelijkheden om samen te werken.